ژورنال ایران آکادمیا

«فرهنگ زارکی موکریان» و سنت واژه‌نامه‌نویسی

کمال سلیمانی — 2021-04-23

تاریخ صد ساله اخیر کوردها را از جهاتی می‌توان تاریخ نبرد آنان در حوزه زبان دانست؛ جنگی نابرابر که در یکسوی آن فعالیت‌های فردی کوردها برای حفظ یکی از مهمترین ارکان هویتی شان و در سوی دیگر نهادهای دولتی دول متعدد صف‌آرایی کرده‌اند. در واقع نبرد زبانی کوردها نیز مانند سایر مبارزات مقاومتی آنان در جبهه‌ای بین المللی صورت پذیرفته است. مبارزات فردی با اهداف جمعی و به قصد حفظ هویت جمعی در برابر دولت‌ها، جنگ اثبات فردی در برابر انکار بین‌المللی: مبارزه بر سر اینکه “کوردی” یک زبان مستقل و زبان یک ملت است در برابر گفتمانی دولتی که کوردی را نه زبان می‌پندارد، نه موجودیت آن را قبول دارد و در بهترین حالت آن را یکی از لهجه‌های زبان رسمی تلقی می‌کند.

اقتصاد سیاسی امر دنیوی و امر اخروی: سفر جذاب جنید جمشید و بازار برندهای حلال

انعم عمران — 2021-04-23

«خواننده راکی که واعظ شد»، «ستاره راکی که مُبلّغ مذهبی تلویزیون شد» و «ملّای دیسکوهای پاکستان» لقب گرفت. این‌ها بخش کوچکی از نام‌هایی است که برای توصیف جنید جمشید در نیمه دوم عمرش به کار رفته است. همانطور که از القاب او پیداست، جنید جمشید کار خود را به عنوان ستاره راک آغاز کرد و در ادامه به یک مبلغ و واعظ مذهبی تبدیل شد. اما آنچه القاب او به ما نمی‌گویند آن است که او پایه‌گذار یک برند حلال بسیار موفق نیز بود! با این وجود، داستان او چیزی بیش از صرف تغییر از یک موزیسین به یک واعظ را روایت می کند. روایت مختصری که از زندگی او طرح شد همچنین بازتاب دهنده‌ی وضعیت دشواری است که کل ملت پاکستان را به خود مشغول داشته است: گیر افتادن میان جنبه‌های مادی و معنوی زندگی، میان امر دنیوی و امر اخروی.

موقعیت اندیشه‌های چزاره بکاریا در میان اندیشه‌های مربوط به حقوق مالکیت و حقوق کیفری

بهمن ابراهیمی — 2021-04-23

چزاره بکاریا در ۱۵ مارس ۱۷۳۸ میلادی در میلان ایتالیا به دنیا آمده و بعد از بازدید از زندان‌ھای میلان به امید نجات یک گناه به مطالعه و تحقیق در نظام قانون گذاری کیفری پرداخت و پس از ده سال در سال ۱۷۶۴ کتاب کوچکی به نام جرائم و مجازات‌ها را نوشت که در سال ۱۷۶۶ در فرانسه منتشر شد و ظرف شش ماه هفت مرتبه به چاپ رسید. (بیات ۱۳۹۷)

قانونگذاران ایتالیایی در آن دوران تلاش می‌کردند می‌کردند به جای اینکه کارآیی ماموران پلیس را افزایش دهند، از راه شدت مجازات مانع جنایت شوند. به موجب قوانینی که در زمان تصدی پاپ بندیکتوس چهاردهم وضع شد، «مجازات کفرگویی تازیانه خوردن بود، و وقتی این گناه برای سومین بار تکرار میشد، مجازات آن پنج سال کار در کشتی‌های بردگان بود. ورود غیرمجاز به صومعه‌ها به هنگام شب، از معاصی کبیره بود. ایجاد مزاحمت یا در آغوش گرفتن بانوی محترم در انظار، باعث محکومیت مادام العمر به کار در کشتی بردگان می‌شد. بدنام کردن دیگران، حتی اگر جز حقیقت چیزی گفته نمی‌شد، مجرم را مستوجب مجازات مرگ و ضبط اموالش می‌کرد. حمل طپانچه به طور پنهانی، دارای مجازات مشابهی بود. در بسیاری از مناطق با فرار به کشور همسایه یا شفقت یک قاضی یا تحصن در کلیسا، از اطاعت این قوانین شانه خالی می‌شد. ولی در مواردی چند این قوانین بشدت اجرا می‌شدند. یک نفر به جرم اینکه وانمود می‌کرد کشیش است به دار آویخته شد، یکی دیگر به جرم دزدیدن یک لباس کشیشی که آن را به مبلغ یک و یک چهارم فرانک فروخت به همان سرنوشت دچار شد. شخص دیگری که نامه‌ا‌ی به پاپ کلمنس یازدهم نوشته و او را متهم کرده بود که با ماریا کلمنتینا سوبیسکا روابطی دارد، سر از تنش جدا شد. حتی تا سال ۱۷۶۲ استخوانهای زندانیان روی چرخ شکنجه خرد می‌شد، یا محکومین به دم یک اسب برانگیخته، بسته شده و روی زمین کشیده می‌شدند.

در چنین دورانی و در چنین اوضاعی جوانی به نان چزاره بکاریا رساله‌ خود را نوشت. او در رساله خود می‌نویسد: «این حقی که افراد سرِ همنوع خود را می برند، از کجا بر می‌خیزد؟ مسلماً این حق مبنای حاکمیت و قوانین نیست . قوانین همان مجموعه اجزای آزادی، یعنی کوچک ترین جزء آزادی است که هر کس توانسته است، به جامعه واگذارد. قانون نماینده اراده عامه است که آن نیز خود از مجموع اراده‌های افراد پدید آمده است؛ از این رو باید پرسید، چه کسی به افراد دیگر حق داده است که حیات او را از وی باز گیرند؟ چگونه کوچک‌ترین جزء آزادی هر کس می‌تواند شامل حق حیات ، یعنی بزرگ‌ترین مواهب شود و اگر این راست باشد، چگونه می‌توان آن را با اصلی دیگر هماهنگ کرد که می‌گوید، بشر حق خودکشی ندارد؛ حال آنکه اگر بتواند، معطی این حق به جامعه باشد، باید خود فاقد آن نباشد؛ از این رو هیچ حقی مجازات مرگ را تجویز نمی‌کند.» (بکاریا ۱۷۶۴ ، فصل شانزدهم) این رساله بر روی یک بستر تاریخی مشخص توانست تاثیر عملی بر روی اوضاع و احوال جوامع اروپایی بگذارد. در طی سالهای بعد از انتشار این رسانه و ارتباطی که روشنفکران و متفکران جوامع مختلف در قاره اروپا با یکدیگر داشتند، تلاشهایی صورت گرفت و بساط شکنجه به اشکال قدیمی خود از پروس گرفته تا روسیه جمع شد.

رابطه وجود نابرابری و عدم تحقق آزادی در جامعه از نظر روسو

عماد فراهانی — 2021-04-23

ژان-ژک روسو سعی دارد طرحی سیاسی برای جامعه ارائه دهد که بر مبنای آن افراد به آزادی دائم و ابدی دست یابند. بر همین اساس، قرارداد اجتماعی خود را مطرح می‌کند. او در پی این است که به ریشه‌یابی عدم وجود آزادی در جامعه بپردازد و قصد دارد با شناسایی و نقد ریشه‌های این مسئله، طرح قرارداد اجتماعی خود را ارائه کرده و دوام و قوام بخشد. او در این مسیر به نابرابری اشاره می‌کند. به نظر روسو انسان در حالت طبیعی آزاد بوده و آزاد می‌زیسته تا زمانی که جامعه مدنی بر مبنای شکل‌گیری مالکیت خصوصی ایجاد می‌شود. او معتقد است که شکل‌گیری مالکیت خصوصی، نقطه آغاز برقراری نابرابری و گسترش روابط قدرت و سلطه در جامعه است و از همین جا است که انسان از وضعیت طبیعی خارج می‌شود و آزادی خود را از دست می‌دهد. روسو شرط تحقق آزادی را در جامعه در نفی نابرابری می‌داند و طرح قرارداد اجتماعی خود را با تاکید بر نفی اشکال مختلف سلطه و نفی ازخودبیگانگی ارائه می‌کند و معتقد است که برای دوام آزادی‌ای که قرار است از طریق قرارداد اجتماعی مورد نظر او حاصل شود، باید با نابرابری‌ای که در ذات جامعه مدنی وجود دارد مقابله کرد.

مقایسه قرارداد سلطه در نزد توماس هابز و قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو

بهار عباسی — 2021-04-23

نظریه قرارداد اجتماعی یکی از نظریههایی است که برای توضیح و تبیین چگونگی شکلگیری و مشروعیت دولت و حکومت ارائه شده است. از نامداران این نظریه میتوان به توماس هابز، جان لاک و ژان ژاک روسو اشاره کرد. هر کدام از آنان به شکلی قرارداد اجتماعی را ارائه دادهاند. در نگاه اول به نظر میرسد که تلقی هابز از قرار داد اجتماعی منجر به تولد و زیست حکومتهای خودکامه میشود (هر چند که حکومتهای خودکامه و اقتدارگرا از نظریات وی تأسی جسته و دیکتاتوری خود را توجیه نمودهاند) اما در نهایت خواهیم دید که این موضوع به دلیل تأکید هابز بر لزوم وجود امنیت و برجسته کردن نقش دولت در فراهم کردن این مهم است؛ چنان که فیالمثل نامبرده با دخالت مذهبیون در امر سیاست مخالف است و از طرفی شاهان سلطهگر نیز با برخی از گزارههای نظریه وی مخالف‌اند. در طرف دیگر روسو قرار دارد که برخلاف هابز، پای نهادن انسان به جامعه مدنی را به منزله افول مرتبه انسانی و دور شدن از طبیعت وی میداند. در مقاله حاضر به مقایسه آراء این دو نسبت به قرارداد اجتماعی می‌پردازیم. سؤالی که مطرح است این است که قرارداد اجتماعی در نزد هر یک از فیلسوفان نامبرده چگونه فرمبندی شده و آثار هر رویکرد بر اجتماع چگونه است؟