https://journals.iranacademia.com/FTJ <p><strong>ژورنال آزادی اندیشه</strong>، ژورنال رسمی <a href="https://azadiandisheh.com/" target="_blank" rel="noopener">انجمن آزادی اندیشه</a> است. نسخه‌های چاپی و آنلاین ژورنال، که یک دوفصل‌نامه دوزبانه است، در تابستان و زمستان به انتشار می‌رسند.</p> <p>ژورنال آزادی اندیشه ارگان‌ «انجمن» است و زیر نظر <a href="https://journals.iranacademia.com/FTJ/about/editorialTeam">شورای دبیران</a> فعالیت کرده و توسط <a href="https://publication.iranacademia.com/" target="_blank" rel="noopener">انتشارات ایران آکادمیا</a> منتشر می‌شود.</p> <p>این ژورنال از خرداد۱۳۹۴ تا کنون <a href="https://azadiandisheh.com/%d9%86%d8%b4%d8%b1%db%8c%d9%87/" target="_blank" rel="noopener">۱۰ شماره منتشر کرده است</a> و از خرداد۱۴۰۰ سیستم نشر آنلاین و چاپی خود را با معیارهای تماما معتبر علمی و همچنین ویژگی‌های نشر دیجیتال به روز کرده، و با ساختار یک ژورنال دوزبانه علمی با دسترسی باز، به کار خود ادامه می‌دهد. <br /><a href="https://journals.iranacademia.com/FTJ/about">بیشتر بخوانید...</a></p> انتشارات ایران آکادمیا fa-IR ژورنال آزادی اندیشه 2772-7459 https://journals.iranacademia.com/FTJ/article/view/15 <p>مریم میرزاخانی به مثابه اولین قهرمان زن درالمپیادهای ریاضیات در ایران، که دو بار متوالی مدال طلا برد، اولین زن ایرانی-آمریکایی که تا کنون به عضویت در آکادمی علوم آمریکا نائل گشته است، و اولین زن برنده مدال فیلدز (معروف به جایزه نوبل در ریاضیات)، به یک راهگشا و پیشرو در فرا رفتن از موانع فرهنگی و کلیشه‌های کهنه جنسیتی در علوم تبدیل گشته است.</p> <p>در یک دنیای انسانی ایده­آل نباید جنسیت یک دانشمند، مهم و اصلا قابل توجه باشد. اما در واقعیت موجود در اغلب جوامع، مبانی تعیین کننده منزلت، قدرت، و سلسله مراتب اجتماعی افراد و لذا میزان دسترسی آنها به امکانات لازم برای موفقیت در کسب مدارج علمی، صرفا وابسته به توانایی­ها، قابلیت‌ها، انگیزه و اشتیاق و تلاش فردی افراد جامعه نیست. بلکه هنوز و بسیار اوقات موفقیت‌های ما در مسیرتلاقی یا تقاطع انواع تبعیضات وکلیشه‌های فرهنگی و تاریخی مربوط به جنسیت، نژاد، قومیت، ملیت، طبقه اقتصادی و نظایر آن شکل می‌گیرند.</p> <p>اگر مریم زن نبود، ضرورتی نداشت درهمه خبرها وگزارش‌های مربوط، جنسیت او را مشخص و او را «اولین زن برنده مدال فیلدز» بنامند. اگر مریم زن نبود، آیا برنده شدن و مرگ زودرس او به همین وسعت و شدت توجه جهانی را جلب می‌کرد؟ اگر مریم زن نبود، رئیس دانشگاه استانفورد در سوگ او چنین نمی‌نوشت: « مریم خیلی زود از میان ما رفت، اما تاثیری که بر روی هزاران زن گذاشت تا با الهام گیری از او به تحصیل در ریاضیات و علوم روی آورند، پایدار خواهد ماند.»</p> <p>اگر مریم زن نبود، نوع پوشش او مورد بحث ومناقشه نظری و سیاسی قرار نمی‌گرفت و چاپ عکس‌هایش در کنار خبر موفقیت‌های علمی جهانی‌اش به دلیل این که موهای سرش (با وجود کوتاه بودن) پوشیده نیست، به معضلی برای رسانه­های تحت کنترل «جمهوری اسلامی» ایران تبدیل نمی‌گشت.</p> <p>اجازه دهید من بنا بر تخصص خودم یعنی «مطالعات جنسیت و توسعه» درباره اهمیت مستقیم و غیرمستقیم مریم میرزاخانی برای توسعه انسانی (به خصوص در حوزه آموزش و پیشرفت زنان در عرصه علوم پایه)، بیشتر از بعد زن بودنش صحبت کنم و توضیح دهم، چرا در بستر کنونی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران وقتی بعد جنسیت در کنار ابعاد دیگر خصوصیات و نائلیت‌های درخشان مریم قرار می‌گیرد، تاثیرات مثبت او را به مثابه یکی از مفاخر ملی، و در واقع فراملی، بیشتر می‌کند.</p> نیره توحیدی حق نشر 2020 ژورنال آزادی اندیشه https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ 2020-12-01 2020-12-01 10 183 206 https://journals.iranacademia.com/FTJ/article/view/13 <p>هدف مقاله حاضر معرفی دو زن دانشمند مکزیکی حوزه علوم طبیعی و بررسی موانع موجود در مسیر تحصیل و کار آنها در بستر تاریخی مکزیک نیمه دوم قرن بیستم است. در نوشته حاضر تلاش شده است نقش نظرات فمینیستی و مبارزات حق‌خواهی زنان مکزیک نیز در تسهیل مسیر رشد زنان در عرصه علوم مورد بررسی قرار گیرد.&nbsp; این دو زن به عنوان بخشی از معدود زنانی هستند که در این حوزه خاص در دانشگاه‌ها حضور داشته و همچنان به عنوان اساتید دانشگاهی مشغول به کار هستند. برای این تحقیق از دیدگاه‌های محققین انسان شناس، تاریخ دان و فیلسوف به علاوه‌ی کنشگران، خبرنگاران و هنرمندان حوزه زنان بهره برده ام. از کتب، مقالات، مصاحبه‌ها و همچنین مطالعات کتابخانه ای و تجربه تحصیل، کار و تدریس طی یک دهه زندگی خودم در مکزیک نیز استفاده شده است. برای این مقاله از میان زنان دانشمند مصاحبه شده، خولیتا فیررو (<a href="https://azadiandisheh.com/%d8%ac%d9%86%d8%b3%db%8c%d8%aa%d8%8c-%d8%b9%d9%84%d9%85-%d9%88-%d9%81%d9%85%db%8c%d9%86%db%8c%d8%b3%d9%85-%d8%af%d8%b1-%d9%85%da%a9%d8%b2%db%8c%da%a9/#_ftn1">^[1]</a>&nbsp;(Julieta Fierro و والریا سوسا (Valeria Souza) را به دلیل سابقه بالای این دو در عرصه علوم دقیقه و همچنین تجربه زندگی در دهه شصت میلادی تا کنون و شرکت وهمراهی ایشان در جنبش فمینیستی مکزیک در نیمه دوم قرن بیست، انتخاب کرده ام. نوشته حاضر بخشی از مطالعه تطبیقی گسترده ای است بین ایران و مکزیک که موضوع &nbsp;تز دکترای مرا تشکیل خواهد داد. بنظر می‌رسد که برخلاف حوزه علوم اجتماعی و هنر، جای آشنایی با تجربیات و موانع زنان دانشمند حوزه علوم، فن آوری، ریاضیات ومهندسی<a href="https://azadiandisheh.com/%d8%ac%d9%86%d8%b3%db%8c%d8%aa%d8%8c-%d8%b9%d9%84%d9%85-%d9%88-%d9%81%d9%85%db%8c%d9%86%db%8c%d8%b3%d9%85-%d8%af%d8%b1-%d9%85%da%a9%d8%b2%db%8c%da%a9/#_ftn2">[2]</a>&nbsp;با وجود یک سری مطالعات انجام شده، همچنان در مطالعات زنان بسیار خالی است. لذا موضوع پژوهش حاضرمی تواند در بسط نقد فمینیستی خصوصا برای پژوهشگرانی که بطور تطبیقی میان آمریکای لاتین و خاورمیانه بر روی مسائل زنان کار می‌کنند، مفید واقع شود.</p> فاطمه حسین‌زاده حق نشر 2020 ژورنال آزادی اندیشه https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ 2020-12-01 2020-12-01 10 79 132 https://journals.iranacademia.com/FTJ/article/view/14 <p>چهار دهه پس از انقلاب فرهنگی در ایران در خرداد ۱۳۵۹، که آغاز اسلامی سازی آموزش و پرورش بود، زنان درست برخلاف انتظار، با وارونه کردن توازن جنسیتی به سود خود ، حدود نیمی از جمعیت دانشجویی در دانشگاه­ها را تشکیل می­دهند. در نزد بسیاری این نتیجه­ای غیر منتظره است زیرا اسلامی­سازی برابر بود با افول -هرچند نه سدّی تمام و کمال در برابر- مشارکت اجتماعی-اقتصادی زنان به­ویژه در آموزش و پرورش و بازار کار. اما در ایران امروز آموزش زنان فراسوی دبیرستان یک پدیده حاشیه‌ای نیست و به یک هنجار، همانند بسیاری از کشورها تبدیل شده است.</p> <p>از این رو بسیاری از دانشگاهیان در نوشته های خود تلاش کرده‌ اند به توضیح پیچیدگی­ها و تناقضهای زنانه­شدن آموزش عالی در ایران بپردازند . نوشته حاضر بر آن است که با مرور سنجشگرانه این ادبیات به درک بهتر این پدیده یاری رساند.&nbsp; بخش اول مقاله به بررسی آماری&nbsp; پیرامون ثبت­نام زنان در دانشگاه­ها از دهه ۱۹۷۰ بدین سو، و نیز مشارکت کمابیش محدود آنان در بازار کار اختصاص دارد. هدف این بخش مطالعه کمی دگرگونی های ۵ دهه گذشته و &nbsp;پیوند بین آموزش عالی زنانه شده، از یک سو، و بازار کاری تحت سلطه مردان از سوی دیگر است. &nbsp;بررسی آماری تحول آموزش زنان پیش درآمدی خواهد بود برای مرور سنجشگرانه ادبیات موجود پیرامون وضعیت زنان در آموزش عالی و طرح نکاتی که می تواند به پربارتر شدن بحث یاری رسانند.</p> <p>مرور سنجشگرانه ادبیات بطور عمده به دو دسته از پژوهش‌ها پیرامون آموزش عالی توجه می‌کند: آنهایی که به بررسی &nbsp;انگیزه­ها، انتظارات و تصمیم گیری زنان برای پیگیری آموزش پس از دبیرستان می‌پردازند و نوشته‌هایی که به تحلیل اسلامی­سازی آموزش (عالی) به منزله بخشی از ساختار و روند دولت-ملت سازی و تاثیر آن بر پیشرفت زنان &nbsp;توجه دارند.</p> <p>تأکید ما اینست &nbsp;که تحلیل&nbsp; جامع ­باید در نگاه گسترده تر از دولت و جامعه به زمینه (کانتکس) دنیای جهانی شده هم توجه کند. جهانی که هم بر شکل گیری انگیزه زنان ایرانی در پیگیری آموزش عالی، و هم بر اسلامی­سازی آن تاثیر می گذارد. استدلال ما آن است که انگیزه­های زنان ایران با “روح زمان” (هگل، ۲۰۱۲) به معنای افزایش آگاهی&nbsp; و عدالت خواهی پیوند نزدیک دارد و از &nbsp;طریق انواع رسانه­ها از آنچه در دنیا می گذرد تاثیر می‌پذیرد . طرح اسلامی کردن آموزش، که از انقلاب فرهنگی در ۱۳۵۹ بدین سو ساختار و محتوای نظام آموزشی را نشانه رفته است، &nbsp;نیز در ارتباط با افزایش آگاهی جنسیتی قابل بررسی است و از این منظر دارای تناقض‌ها و پیچیدگی‌های خاصی است</p> سعید پیوندی یاسمین نادر حق نشر 2020 ژورنال آزادی اندیشه https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ 2020-12-01 2020-12-01 10 153 182 https://journals.iranacademia.com/FTJ/article/view/11 <p><em>دراین پژوهش، عوامل پیش‌بینی‌کننده انگیزه پیشرفت علمی/حرفه ای در میان </em><em>۲۲۰</em><em> دختر و پسرسال آخر دبیرستان در ایران مورد بررسی قرارگرفت.</em><em>&nbsp;</em><em> ارتباط میان</em><em>&nbsp;</em><em>اجتماعی شدن (در سنین اولیه)، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، مذهب، تبعیض‌ها درمحیط اجتماعی، و منابع موجود درمحیط اجتماعی (همگی به عنوان متغیر‍‌های پیش‌بینی‌کننده احتمالی) با انگیزه پیشرفت علمی /حرفه‌ای (به عنوان متغیر معیار) مورد سنجش قرار گرفت. برای آن که ضریب واریانس هر متغیر پیشگو مشخص شود، از تجزیه و تحلیل آماری رگرسیون چندگانه</em><em> (MRA&nbsp;) </em><em>استفاده گردید. علاوه بر آن، برای آن که قوی‌ترین و بهترین عوامل پیش‌بینی‌کننده (متغیرهای پیشگو) مشخص شوند، یک تجزیه و تحلیل آماری تفکیک‌کننده</em><em> (DFA<strong>)</strong>&nbsp; </em><em>نیز بر اساس چهار ترکیب خطی از متغیرهای وضعیت اقتصادی-اجتماعی بالا و پایین، و برای دو گروه مذکر و مونث (پسران و دختران)، مورد اجرا قرار گرفت. از طریق تحلیل محتوای پروتکل‌های تصویری نمایندگی کننده‌ی انگیزه پیشرفت، به لحاظ آماری هیچ تصویری که نمایانگروجود انگیزه قوی پیشرفت علمی/حرفه ای باشد در میان این دانش آموزان</em><em>&nbsp;</em><em> مورد مطالعه در ایران جلوه گر نشد. درعوض، این اندازه‌گیری تصویرغیرمنتظره دیگری را نمایان کرد که</em><em>&nbsp;</em><em> حاکی از مشغولیت ذهنی افراد مورد مطالعه با ازدواج و یا وجود انگیزه‌ای قوی برای برقراری رابطه با جنس مخالف بود. همخوان با یافته‌های تحقیقی در آمریکا، دختران ایرانی نمره پایین‌تری در انگیزه پیشرفت علمی/حرفه‌ای بدست آوردند و کمتراز پسران به افکار و عقاید تبعیض‌آمیز باور نشان دادند. افراد مورد مطالعه با وضعیت اقتصادی-اجتماعی بالاتر هر دو جنس در مقایسه با گروه‌های با سطح اقتصادی-اجتماعی پایین‌تر، درجه بالاتری از انگیزه واشتیاق شغلی نشان دادند و از وجود منابع اجتماعی برای فرصت‌های شغلی برداشت بیشتر و خوش بینانه‌تری داشتند. جنسیت، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، تبعیض‌های اجتماعی (محلی)، و انگیزه ارتباط با جنس مخالف، وزن خیلی سنگین‌تری از سایر عوامل پیش‌بینی‌کننده در پیشگویی</em><em>&nbsp;</em><em> تفاوت یا واریانس درانگیزه شغلی/حرفه‌ای نشان دادند. در این نوشته، پیامد‌ها ودلالت‌های ممکن ازنتایج این پژوهش برای ارتقاء انگیزه پیشرفت</em> <em>علمی/حرفه‌ای در میان زنان ایرانی مورد بحث قرار گرفته است. در پایان، توجه پژوهشگران به احتمال نیاز به تدوین تست‌ها یا سنجشگرهای متفاوتی درپژوهش های میان-فرهنگی یا</em><em>&nbsp;</em><em> فرا-فرهنگی</em><em>&nbsp;</em><em> جهت بررسی انگیزش پیشرفت علمی/حرفه ای، جلب گردیده است</em><em>.</em></p> نیره توحیدی حق نشر 2020 ژورنال آزادی اندیشه https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ 2020-07-21 2020-07-21 10 53 78 https://journals.iranacademia.com/FTJ/article/view/8 <p>نوشته حاضر پاسخی است به فراخوان نشریه آزادی اندیشه پیرامون موضوع&nbsp; علم، قدرت و جنسیت. هدف اصلی بازکردن این بحث و پرداختن به نقشی است که دانش و دسترسی به آموزش در تقسیم اجتماعی کار و روابط قدرت در جامعه را با تکیه بر پژوهش‌های دانشگاهی ایفا می کنند. فرضیه اولیه نوشته این است که دانستن، مهارت‌های عملی، آشنایی با علوم و فن آوری به معنای برخوردار شدن از نوعی موقعیت در تقسیم اجتماعی کار و در روابط قدرت در جامعه است.</p> سعید پیوندی حق نشر 2021 ژورنال آزادی اندیشه https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ 2020-12-05 2020-12-05 10 17 52